İcra takibinin iptali, hakkında kesinleşmiş bir icra takibi bulunan borçlunun, borcunu ödemiş olmasına (itfa), alacaklıdan süre almış olmasına (imhal) veya borcun zamanaşımına uğramış olmasına rağmen takibin haksız yere devam etmesi durumunda başvurduğu hukuki yoldur. Normal şartlarda alacaklının takipten vazgeçmesi gerekirken, kötü niyetli olarak takibi sürdürmesi halinde borçlu, İcra Mahkemesi'ne başvurarak takibin iptalini veya ertelenmesini (talikini) isteyebilir.

Bu süreç, borçlunun haksız haciz tehdidinden kurtulmasını sağlayan en etkili savunma mekanizmalarından biridir. Ancak İcra ve İflas Kanunu (İİK), bu iddiaların ispatını çok sıkı şekil şartlarına bağlamıştır. Tanıkla ispat mümkün değildir; sadece noter onaylı veya imzası ikrar edilmiş belgelerle ispat zorunludur.

1. Takibin İptalini ve Ertelenmesini Gerektiren Haller

İcra takibi kesinleştikten sonra ortaya çıkan üç temel durum, takibin iptalini veya ertelenmesini sağlar:

A. Borcun İtfa Edilmesi (Ödenmesi)

Borçlu, takip kesinleştikten sonraki devrede borcun tamamını veya bir kısmını ödediğini (itfa), takas ettiğini veya ibra edildiğini (borçtan kurtarıldığını) ispatlarsa takibin iptalini isteyebilir. Kısmi ödeme varsa, ödenen miktar oranınca takibin kısmen iptaline karar verilir.

B. Borcun İmhal Edilmesi (Süre Verilmesi)

Alacaklı, borçluya borcu ödemesi için ek bir süre (mühlet) vermişse veya borcu taksitlendirmişse, bu süre dolana kadar icra takibinin talikine (ertelenmesine) karar verilir. Bu süre zarfında haciz işlemi yapılamaz.

C. Zamanaşımı

Takip kesinleştikten sonra, alacaklı uzun süre (dosya işlemden kalktıktan sonra) hiçbir işlem yapmazsa ve zamanaşımı süresi dolarsa, borçlu İcra Mahkemesi'ne başvurarak zamanaşımı nedeniyle icranın geri bırakılmasını isteyebilir (İİK m. 71/2, m. 33a).

2. İspat Yükü ve Geçerli Belgeler (Kritik Nokta)

İcra hukukunda borcun ödendiğini ispat etmek, genel hukuk davalarından daha zordur. Borçlu, borcun sona erdiğini her türlü delille (tanık, yemin vb.) ispatlayamaz. İİK Madde 71 gereğince sadece şu belgeler kabul edilir:

• Noterlikçe Onaylı Belge: Ödeme makbuzu veya ibraname noter huzurunda düzenlenmiş veya onaylanmış olmalıdır.
• İmzası İkrar Edilmiş Adi Belge: Belge noter onaylı değilse bile, alacaklı mahkeme huzurunda belgedeki imzanın kendisine ait olduğunu kabul ederse (ikrar ederse) geçerli sayılır. Alacaklı imzayı inkar ederse belge geçersiz sayılır (Genel mahkemede dava açılması gerekir).
• Resmi Dairelerin Belgeleri: Devlet kurumlarından alınan ödeme belgeleri veya makbuzlar.

Bu belgeler dışında, tanık beyanı veya yemin teklifi ile takibin iptali sağlanamaz. Bu nedenle ödemelerin mutlaka banka kanalıyla yapılması veya noter onaylı belge alınması hayati önem taşır.

3. Usulsüz Tebligat ve Takibin İptali (Şikayet Yolu)

Borç ödenmemiş olsa bile, icra takibinin usulsüz başlatılması veya tebligatın yanlış yapılması durumunda da takibin iptali mümkündür. Bu yola "Şikayet" denir.

• Usulsüz Tebligat: Ödeme emri borçlunun eski adresine veya usulsüz şekilde muhtara tebliğ edilmişse, borçlu haberdar olduğu tarihten itibaren 7 gün içinde şikayet yoluna başvurarak tebligatı (ve kesinleşmeyi) iptal ettirebilir.
• Yetkisiz İcra Dairesi: Takip yetkisiz yerde açılmışsa yetki itirazı ile takip iptal edilebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (İcra Takibinin İptali)

Soru: Borcumu elden ödedim ama alacaklı takibe devam ediyor, ne yapabilirim?

Eğer elinizde noter onaylı bir makbuz veya alacaklının imzasını taşıyan (ve inkar etmediği) bir belge yoksa, İcra Mahkemesi takibi iptal etmez. Bu durumda "Menfi Tespit Davası" (Genel Mahkeme) açarak tanık ve diğer delillerle ödemeyi ispatlamanız gerekir.

Soru: Takibin iptali davası hacizleri durdurur mu?

Kural olarak dava açılması takibi ve hacizleri durdurmaz. Ancak mahkemeden "Tedbir Kararı" alınırsa veya borçlu %115 oranında teminat yatırırsa, dava sonuna kadar haciz işlemleri durdurulabilir.

Soru: İptal davasını nerede açmalıyım?

Takibin yapıldığı yerdeki (İcra Dairesinin bağlı olduğu) İcra Hukuk Mahkemesi'nde dava açılmalıdır. Ankara'da başlatılan bir takip için Ankara İcra Mahkemeleri yetkilidir.