Haksız rekabet, serbest piyasa ekonomisinin işleyişini bozan, rakipler arasında veya tedarikçilerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı her türlü davranış ve ticari uygulamadır (Türk Ticaret Kanunu m. 54). Ticari hayatın merkezi olan Ankara ve özellikle sanayinin kalbi Ostim bölgesinde, işletmelerin en sık karşılaştığı sorunların başında; taklit ürünler, yanıltıcı reklamlar, ticari sırların çalınması ve rakiplerin kötülenmesi gelmektedir.

Haksız rekabet, sadece bir tazminat hukuku konusu değil, aynı zamanda hapis cezasını gerektiren bir suçtur. Bir işletmenin yıllarca emek vererek oluşturduğu marka değerinin, bir başkası tarafından "iltibas" (karıştırma) yoluyla çalınması veya müşteri çevresinin yalan beyanlarla ayartılması, ticari varlığı tehdit eden en büyük risktir. Ankara Ticaret Avukatı olarak, haksız rekabetin tespiti, durdurulması (ihtiyati tedbir) ve uğranılan maddi-manevi zararın tazmini süreçlerinde şirketlere kapsamlı hukuki koruma sağlıyoruz.

1. Haksız Rekabet Sayılan Haller ve Örnekler (TTK m. 55)

Türk Ticaret Kanunu'nun 55. maddesi, haksız rekabet hallerini örnekleme yoluyla saymıştır. Ancak haksız rekabet sadece bunlarla sınırlı değildir; dürüstlük kuralına aykırı her ticari hamle bu kapsama girebilir. En sık karşılaşılan türler şunlardır:

A. Kötüleme

Rakiplerin mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını veya ticari faaliyetlerini yanlış, yanıltıcı veya gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemek haksız rekabettir.
Örnek: "X firmasının ürünleri kanserojendir" veya "O şirket batmak üzere, oradan mal almayın" gibi asılsız beyanlar.

B. İltibas (Karıştırma/Taklit)

Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işletmesi ile karıştırılmaya (iltibas) yol açan önlemler almak. Bu, tüketicinin zihninde karışıklık yaratarak haksız kazanç sağlamaktır.
Örnek: Tanınmış bir markanın logosuna, ambalajına veya dükkan tasarımına çok benzer bir tasarım kullanarak müşteriyi yanıltmak (Adudas vb.).

C. Aldatıcı Reklam ve Yanıltıcı Beyan

Kendisi, ticari işletmesi, malları veya fiyatları hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunarak rakiplerinin önüne geçmek.
Örnek: Üründe olmayan bir kalite belgesini varmış gibi göstermek ("ISO 9001 Belgeliyiz" yalanı) veya "En ucuz biziz" deyip gizli maliyetler eklemek.

D. Ticari Sırların İhlali ve İşçiyi Ayartma

İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek; veya eski çalışanların bu sırları kullanarak yeni işyerinde haksız avantaj sağlaması.
Örnek: Bir mühendisin, eski şirketindeki müşteri listesini veya üretim formülünü yeni şirketine götürmesi.

2. Haksız Rekabet Halinde Açılacak Davalar (TTK m. 56)

Haksız rekabet nedeniyle müşterileri, kredisi, mesleki itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören (veya görme tehlikesi olan) kişiler şu davaları açabilir:

1. Tespit Davası

Haksız rekabet fiilinin işlenip işlenmediğinin mahkemece tespit edilmesidir. Diğer davaların temelini oluşturur.

2. Men (Önleme) Davası

Haksız rekabet devam ediyorsa veya tekrar etme ihtimali varsa, bu fiilin durdurulması ve önlenmesi için açılır. Mahkemeden "İhtiyati Tedbir" kararı istenerek, dava sonuçlanmadan haksız eylemin (örneğin reklamın yayını veya ürünün satışı) durdurulması sağlanabilir.

3. Ref (Eski Hale Getirme) Davası

Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılmasıdır. Yanlış beyanların düzeltilmesi, taklit ürünlerin toplatılması ve gerekirse imha edilmesi bu dava ile sağlanır.

4. Maddi ve Manevi Tazminat Davası

Kusur varsa, zarar ve ziyanın tazmini istenir.
Maddi Tazminat: Haksız rekabet olmasaydı kazanılacak olan muhtemel gelir veya rakibin haksız rekabetle elde ettiği kazanç talep edilebilir.
Manevi Tazminat: Ticari itibarın zedelenmesi nedeniyle, TBK m. 58 hükümlerine göre manevi tazminat istenir.

3. Haksız Rekabet Suçları ve Hapis Cezası (TTK m. 62)

Haksız rekabet sadece bir tazminat konusu değildir; aynı zamanda suçtur. TTK m. 55'te sayılan haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler hakkında:

• Her bir fiil için iki yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.
• Bu suçların takibi şikayete bağlıdır. Şikayet hakkı olanlar (rakipler, müşteriler, meslek odaları) fiili ve faili öğrendikten sonra 6 ay içinde şikayetçi olmalıdır.
• Tüzel kişilerin (şirketlerin) işleri görülürken bu suç işlenirse, tüzel kişi adına hareket eden organ veya temsilci (Müdür, Yönetim Kurulu Üyesi) cezalandırılır.

4. Dava Zamanaşımı Süreleri (TTK m. 60)

Haksız rekabet davalarında süreler hak düşürücüdür:

• 1 Yıl: Davaya hakkı olan tarafın, haksız rekabet fiilini ve failini öğrendiği günden itibaren.
• 3 Yıl: Her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren.
• Ceza Zamanaşımı: Eğer haksız rekabet fiili aynı zamanda Türk Ceza Kanunu gereğince daha uzun bir dava zamanaşımı süresine tabi bir suç oluşturuyorsa (örneğin dolandırıcılık veya ticari sır ifşası), hukuk davalarında da bu uzun zamanaşımı süresi (8 yıl veya daha fazla) uygulanır.

Sıkça Sorulan Sorular (Haksız Rekabet)

Soru: Rakibim internet sitesinden fotoğraflarımı kopyaladı, ne yapabilirim?

Bu bir "iş ürünü"nün yetkisiz kullanımıdır ve haksız rekabettir. Noter aracılığıyla içerik tespiti (e-tespit) yaptırıp, Sulh Ceza Hakimliği'nden erişim engeli isteyebilir ve tazminat davası açabilirsiniz.

Soru: Müşterilerim "diğer firma sizin hakkınızda kötü konuşuyor" dedi, dava açabilir miyim?

Evet. Kötüleme, haksız rekabetin en yaygın türüdür. Ancak ispat yükü sizdedir. Müşterilerinizin tanıklığı, varsa e-posta veya mesaj kayıtları ile "Manevi Tazminat" ve "Kötülemenin Önlenmesi" davası açabilirsiniz.

Soru: Sadece rakipler mi dava açabilir?

Hayır. Ekonomik çıkarları zarar gören müşteriler (tüketiciler) ve üyelerinin menfaatini korumakla görevli meslek odaları, ticaret odaları ve birlikler de (tazminat hariç olmak üzere) tespit, men ve ref davalarını açabilirler.