Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Unutulma hakkı, bireylerin internet ortamında kendileriyle ilgili eskimiş, alakasız veya aksi halde zararlı bilgilerin silinmesini talep etme haklarıdır. Bu kavram, dijital çağda bireylerin mahremiyetini korumayı amaçlar ve kişisel verilerin kontrolünü yeniden bireylere vermek için tasarlanmıştır. Özellikle arama motorları, sosyal medya platformları ve haber siteleri gibi çevrimiçi ortamlarda, kişisel bilgilerin yayılması ve erişilebilir olması, unutulma hakkının önemini artırmaktadır.
Unutulma hakkı, Avrupa Birliği'nin Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) ile geniş çapta tanınmış ve uygulamaya konmuştur. Bu hakkın temel amacı, bireylerin geçmişteki eylemleri veya olaylar nedeniyle sürekli olarak zarar görmesinin önüne geçmektir. Böylece, bireylerin dijital ayak izlerini yönetme ve çevrimiçi kimliklerini koruma konusunda daha fazla kontrol sahibi olmaları sağlanır.
Unutulma hakkının uygulanması, belirli koşullar altında gerçekleşir. Örneğin, ilgili bilginin artık kamu yararına hizmet etmemesi, bilginin yanlış veya yanıltıcı olması veya bireyin kişisel verilerin işlenmesine daha önce verdiği rızayı geri çekmesi bu koşullar arasındadır. Ancak, bu hak mutlak değildir ve kamu yararı, ifade özgürlüğü ve diğer temel haklarla dengelenmelidir.
Unutulma hakkı talebinde bulunmak isteyen bireyler, ilgili içeriği yayınlayan web sitesi veya platform ile doğrudan iletişime geçmelidir. Talep, gerekçeleriyle birlikte sunulmalı ve talebin kabul edilmesi halinde, ilgili içerik erişimden kaldırılmalıdır. Ancak, talebin reddedilmesi durumunda, bireylerin ulusal veri koruma kurumlarına veya mahkemelere başvurma hakları bulunmaktadır.
Unutulma hakkı, bireylerin geçmişlerinden tamamen kurtulmalarını sağlamak yerine, özellikle zararlı veya alakasız bilgilerin internet üzerindeki yayılmasını kontrol altına almayı amaçlar. Bu hak, dijital ortamda bireylerin onurunu ve mahremiyetini korumak için önemli bir adımdır. Ancak, unutulma hakkının etkili bir şekilde uygulanabilmesi için, teknoloji şirketleri, hukukçular ve politika yapıcılar arasında sürekli bir diyalog ve iş birliği gerekmektedir. Böylece, hem bireylerin mahremiyet haklarının korunması hem de toplumun bilgiye erişim hakkının dengelenmesi sağlanabilir.
Unutulma hakkı; modern iletişim araçlarının gelişmesi ve yaygınlaşması aynı zamanda dijitalleşmeyi de beraberinde getirmiştir. Bugün çok dikkate alınmadan yapılan her paylaşım, sonraki süreç içerisinde istenmeyen, beklenmeyen sorunların temelini oluşturabilmektedir. Öyle ki, 21.yy’ da hızla gelişen teknoloji ve bilgi paylaşım ağlarındaki artış kişisel verilerin ihlali gibi pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Unutulma hakkının kullanılması ile internet aramalarında kişi ve olay arasındaki bağlantıyı kuran, çağrışımlarla ilgili konu hakkındaki haber ve bilgi sayfalarına yönlendiren içerikler ortadan kaldırılmaktadır.
Unutulma hakkı, bireylerin kişisel verilerinin korunması, özel hayatına ilişkin gerçek ya da gerçek dışı bilgilerin sanal ortamda yok edilerek daha fazla yayılmasını önleme amacıyla ortaya çıkmıştır. Unutulma hakkının kullanılmasıyla İnternet ortamında var olan ve kişilerin başkalarınca bilinmesini istemediği, rahatsız edici boyuttaki özel bilgilerin tamamen silinmesi söz konusudur. Unutulma hakkı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında ayrıca düzlenlenmemekle birlikte, bir üst kavram olarak ele alınmaktadır.
ankara avukat
Nitekim, Anayasanın 20. Maddesinin 3. Fıkrasında kişisel verilerin korunması hakkında “(Ek fıkra: 12/9/2010-5982/2 md.) Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.” Şeklinde düzenlemeye gidilmiştir.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunun 4, 7 ve 11. Maddeleri kapsamında düzenlenen veri silinmesi, yok edilmesi ve imha işlemleri de unutulma hakkı kapsamında ele alınabilir. Bu bağlamda unutulma hakkının kullanılması ile birlikte, kanunun veri işleme sorumlusu olarak tanımladığı arama motorları üzerinden düzenli ve sistematik olarak sağlanan bilgi, ses, fotoğraf ve video gibi arama verileri indeksten çıkarılmaktadır.
ankara avukat
Unutulma hakkı esasında belli nedenlerle bir suç ya da olumsuzluk içeren olaya katılmış veya böylesi bir olaya neden olmuş kişilerin tekrardan topluma kazandırılması amacı ile kişilere ilişkin verilerin dijital platformlardan silinerek, topluma entegre olma süreçlerini hızlandırmak amacıyla düzenlenmiştir. Aksi takdirde toplumun vicdanını yaralayan, üstün kamu yararının bulunduğu olaylarda unutulma hakkının kullanılması hakkaniyete aykırılık içerir bir durum olacaktır.
Kişilik Haklarına saldırının önlenmesi, rahat ve güven içerisinde yaşama olağanının sağlanması amacıyla ortaya çıkan unutulma hakkı siber mağduriyetleri önleme ve oluşan mağduriyetlerin zararının azaltılması bakımından önem taşımaktadır.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.