Tam Süreli İş Sözleşmesi, işçinin haftalık çalışma süresinin İş Kanunu'nda belirlenen yasal süre (45 saat) kadar kararlaştırıldığı, iş hukukunun "asıl" kabul ettiği sözleşme türüdür (İşK m. 13). Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işverenlerin ve işçilerin haklarının tam olarak korunması için, sözleşmenin yazılı yapılmasını ve çalışma koşullarının (ücret, görev tanımı, mesai saatleri) net bir şekilde belirlenmesini öneriyoruz.

Tam süreli çalışma, işçiye kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık ücretli izin ve hafta tatili gibi tüm yasal hakları eksiksiz olarak kazandırır. Ancak uygulamada, sözleşmede yazan süre ile fiili çalışma sürelerinin uyuşmaması, fazla mesai alacakları konusunda ciddi ihtilaflara yol açmaktadır.

1. Tam Süreli Çalışma Nedir? (Haftalık 45 Saat Kuralı)

İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır (Örn: 6 gün çalışma varsa, günde 7.5 saat). Ancak taraflar anlaşarak, haftalık 45 saati geçmemek koşuluyla günlük çalışma süresini farklı şekilde (günde en çok 11 saat) düzenleyebilirler.

Denkleştirme Esası

İşveren, işçinin onayını alarak, yoğun haftalarda işçiyi daha fazla çalıştırıp, sakin haftalarda daha az çalıştırarak (veya izin vererek) 2 aylık süre içinde haftalık ortalama çalışma süresini 45 saate denkleştirebilir. Bu durumda yoğun haftalardaki çalışma için fazla mesai ödenmez.

2. Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti ve İspat

Tam süreli sözleşmede, haftalık 45 saati aşan her çalışma Fazla Çalışma (Mesai) sayılır ve saat başına düşen ücretin %50 zamlı haliyle ödenir.

• Yıllık Sınır: Fazla çalışma süresi yılda 270 saati geçemez.
• İspat Yükü: İşçi, fazla çalışma yaptığını tanık, kamera kaydı, işyeri giriş-çıkış kayıtları veya mail yazışmaları ile ispatlayabilir. İmzalı bordroda fazla mesai tahakkuku yoksa, işçi her türlü delille bunu kanıtlayabilir.
• Serbest Zaman: İşçi isterse zamlı ücret yerine, çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

3. Yıllık Ücretli İzin ve Kıdem Tazminatı Hakları

Tam süreli çalışan, deneme süresi dahil en az 1 yıl çalışmışsa yıllık ücretli izne hak kazanır. İzin süreleri kıdeme göre artar:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil): 14 gün
• 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar: 20 gün
• 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlar: 26 gün

Kıdem Tazminatı: İşçinin iş sözleşmesi, kıdem tazminatını gerektirecek şekilde (haklı fesih, emeklilik, evlilik vb.) sona ererse, her geçen tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir.

Sıkça Sorulan Sorular (Tam Süreli İş)

Soru: Sözleşmem yok, yine de tam süreli miyim?

Evet. İş Kanunu'na göre yazılı sözleşme yapılmasa bile, işçi fiilen çalışmaya başlamışsa belirsiz ve tam süreli bir iş sözleşmesi kurulmuş sayılır. İşveren, en geç 2 ay içinde işçiye çalışma koşullarını içeren yazılı bir belge vermek zorundadır.

Soru: Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılır mı?

Hayır. Günlük çalışma süresine göre verilen ara dinlenmeleri (çay/yemek molası) çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin 08:00-18:00 arası çalışan işçi, 1 saat ara dinlenmesi kullanıyorsa günlük çalışma süresi 9 saattir.

Soru: Tam süreli çalışırken başka bir işte çalışabilir miyim?

Eğer iş sözleşmenizde "başka bir işte çalışma yasağı" (sadakat borcu kapsamında) yoksa ve ikinci işiniz mevcut işinizi aksatmıyorsa (rekabet oluşturmuyorsa) çalışabilirsiniz. Ancak genellikle tam süreli sözleşmelerde bu durum kısıtlanır.