İş sözleşmesinin feshinde usul, işverenin işçiyi işten çıkarırken uymak zorunda olduğu yasal prosedürlerin tamamıdır. İş Kanunu'nun 19. maddesi, geçerli nedenle fesihlerde (performans, davranış vb.) işverene çok sıkı şekil şartları getirmiştir. İşveren, fesih sebebini ne kadar haklı görürse görsün, eğer usule uymazsa (örneğin yazılı bildirim yapmazsa veya savunma almazsa), mahkeme feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verir.

Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işe iade davalarının %80'inin, işçinin kusurundan değil, işverenin fesih usulüne uymamasından dolayı kazanıldığını görmekteyiz. Bu rehberde, fesih bildiriminin şekli, savunma alma zorunluluğu ve ihbar sürelerinin kullanımı gibi hayati konuları detaylandırdık.

1. Fesih Bildirimi Nasıl Yapılmalıdır? (Yazılı Şekil Şartı)

İş Kanunu madde 19 uyarınca, işveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır.

Açık ve Kesin Sebep Nedir?

"Performans düşüklüğü nedeniyle", "Görülen lüzum üzerine" veya "Verim alamadığımızdan" gibi genel ifadeler, Yargıtay tarafından geçersiz sayılmaktadır. Fesih bildiriminde, işçinin hangi davranışı, hangi tarihte yaptığı, hangi hedefleri tutturamadığı somut verilerle yazılmalıdır. Örneğin: "2024 yılı satış hedefini %40 oranında gerçekleştirmediğiniz ve 15.03.2024 tarihli uyarımıza rağmen düzelme olmadığı için..." gibi.

Sözlü Fesih Geçersizdir

"Yarın gelme", "Muhasebeye uğra" gibi sözlü beyanlarla yapılan fesihler geçersizdir. İşçi bu durumda işe iade davası açabilir ve kazanır. Fesih bildirimi işçiye tebliğ edilmeli, işçi imzalamazsa noter kanalıyla gönderilmelidir.

2. Savunma Almadan Fesih Yapılabilir mi?

İş Kanunu m. 19/2 çok net bir kural koyar: Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez.

• Davranış ve Verim: İşçinin işe geç gelmesi, arkadaşlarıyla tartışması, işi yavaşlatması veya hedefleri tutturamaması gibi nedenlerle fesih yapılacaksa, savunma almak zorunludur. Savunma alınmazsa fesih geçersiz olur.
• İstisna (Haklı Fesih - m. 25/II): İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri (hırsızlık, cinsel taciz, işverene küfür vb.) nedeniyle yapılan derhal fesihlerde (25/II) savunma alma zorunluluğu yoktur. Ancak ispat yükü açısından savunma alınması yine de tavsiye edilir.
• Ekonomik Nedenler: İşletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan (küçülme, departman kapatma) fesihlerde savunma alma zorunluluğu bulunmamaktadır.

3. İhbar Sürelerine Uyma ve Peşin Ödeme

Geçerli nedenle fesihte (süreli fesih), işveren işçinin kıdemine göre belirlenen ihbar sürelerine (2-8 hafta) uymak zorundadır. İşveren iki yolu seçebilir:

• Süreli Fesih: İşçiye fesih bildirimi yapılır ve işçi ihbar süresi boyunca çalışmaya devam eder (Günde 2 saat iş arama izni verilerek). Süre sonunda işten çıkarılır.
• Peşin Ödeme: İşveren, ihbar süresine ait ücreti peşin olarak ödeyerek işçiyi derhal işten çıkarabilir. Bu durumda işçinin işyerine gelmesine gerek kalmaz.

Sıkça Sorulan Sorular (Fesih Usulü)

Soru: Fesih bildirimini imzalamazsam ne olur?

İşçi bildirimi imzalamaktan kaçınırsa, işveren bu durumu iki tanık huzurunda tutanakla tespit eder. Bu durumda bildirim yapılmış sayılır. Ancak işverenin bildirimi noter kanalıyla göndermesi en güvenli yoldur.

Soru: Savunmamı yazılı vermek zorunda mıyım?

Evet. İşverenin savunma talebi de, işçinin savunması da yazılı olmalıdır. Sözlü savunma ispat açısından risklidir. İşveren size savunma için makul bir süre (genellikle 2-3 gün) vermelidir.

Soru: Usulsüz fesih yapıldı, ne kadar sürede dava açmalıyım?

Fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay (30 gün) içinde arabulucuya başvurarak işe iade talebinde bulunmalısınız. Bu süre hak düşürücüdür.