Ücretin ödenmesi, iş hukukunda çalışanların haklarıyla doğrudan ilgili temel bir konudur ve işverenlerin en asli yasal yükümlülüğüdür. Ücret, çalışanların verdikleri emek karşılığında işverenlerden aldıkları mali ödüldür ve kural olarak Türk Lirası ile ödenir. İş Kanunu'nun 32. maddesi, ücretin ödenme şeklini, zamanını ve usulünü katı kurallara bağlamıştır.

Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işçilerin en sık yaşadığı mağduriyetin "ücretin elden ödenmesi" ve "ücret pusulası imzalatılmaması" olduğunu görüyoruz. Bu rehberde, ücretin bankaya yatırılma zorunluluğu, elden ödeme riskleri ve 5 yıllık zamanaşımı süresinin detaylarını inceledik.

1. Ücret Nasıl ve Nereye Ödenir? (Banka Zorunluluğu)

İş Kanunu m. 32 gereğince ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir.

5 İşçi Kuralı

Türkiye genelinde en az 5 işçi çalıştıran işyerlerinde, işverenler işçi ücretlerini ve diğer tüm ödemelerini banka aracılığıyla yapmak zorundadır. Elden ödeme yapılması yasaktır ve idari para cezası gerektirir.

Elden Ödemenin İspatı

Eğer işveren maaşın bir kısmını bankadan (örneğin asgari ücret kadarını), kalanını elden ödüyorsa, bu durum "prim kaçırma" ve "kayıt dışı istihdam" suçudur. İşçi, elden aldığı kısmı tanık, kamera kaydı, zarf gibi delillerle ispatlayarak gerçek maaşı üzerinden tazminat talep edebilir.

2. Ücret Ne Zaman Ödenir? Gecikirse Ne Olur?

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

20 Gün Kuralı ve İş Bırakma Hakkı (İşK m. 34)

Ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir (İş bırakma hakkı). Bu nedenle işten çıkarılamaz ve yerine yeni işçi alınamaz.

• Faiz Hakkı: Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı işler.
• Haklı Fesih: Ücreti ödenmeyen işçi, sözleşmeyi haklı nedenle derhal feshederek kıdem tazminatını talep edebilir.

3. Ücret Alacaklarında Zamanaşımı Süresi

İş Kanunu'nun 32. maddesine göre, ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş (5) yıldır.

• Bu süre, ücretin muaccel olduğu (ödenmesi gereken) tarihten itibaren işlemeye başlar.
• Örneğin, 2020 yılı Ocak ayı maaşı ödenmemişse, işçi bu maaşı en geç 2025 yılı Ocak ayına kadar dava yoluyla talep etmelidir. Aksi takdirde alacak zamanaşımına uğrar.

Sıkça Sorulan Sorular (Ücret Ödemesi)

Soru: İşveren maaşımı dolar olarak ödeyebilir mi?

Evet. İş sözleşmesinde kararlaştırılmışsa ücret yabancı para (döviz) olarak ödenebilir. Ancak ödeme günündeki rayice göre Türk Lirası karşılığı da ödenebilir.

Soru: Senetle veya malla maaş ödemesi yapılabilir mi?

Hayır. Kanuna göre emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya "mal vererek" ücret ödemesi yapılamaz. Ücret mutlaka para ile ödenmelidir.

Soru: Ücret pusulasını imzalamak zorunda mıyım?

İşveren ücret pusulasını düzenlemek zorundadır. İşçi, pusulayı imzalarken içeriğini kontrol etmelidir. Eğer pusulada yazan tutarı almadıysanız veya eksik aldıysanız, imzalamayın veya "fazlaya ilişkin haklarım saklıdır" şerhi düşerek imzalayın.