Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi, işçi ile işveren arasında imzalanan ve işin ne zaman sona ereceği önceden belirlenmemiş olan, iş hukukunun asıl kabul ettiği sözleşme türüdür (İşK m. 11). Bu sözleşme, işçi için en güçlü korumayı sağlar; çünkü işin sona erdirilmesi (fesih) sıkı şekil şartlarına ve geçerli nedenlere bağlanmıştır.

Belirsiz süreli sözleşme, işçiye Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı ve İşe İade Davası açma hakkı gibi hayati güvenceler sunar. Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işverenlerin belirsiz süreli sözleşme yapmaktan kaçınarak işçiyi belirli süreli (geçici) sözleşmeye zorlaması gibi hukuka aykırı durumlarla sıkça karşılaşıyoruz.

1. Belirsiz Süreli Sözleşmenin Ayırt Edici Özellikleri

Bir iş sözleşmesinde "bitiş tarihi" yazmıyorsa veya işin niteliği gereği sürekli devam ediyorsa (örneğin sekreterlik, satış temsilciliği), o sözleşme belirsiz sürelidir. Temel özellikleri şunlardır:

• Süre Belirsizliği: Sözleşmenin ne zaman biteceği bilinmez. İş ilişkisi, taraflardan biri feshedene kadar devam eder.
• Fesih Bildirimi (İhbar Süresi): Sözleşmeyi feshetmek isteyen taraf (işçi veya işveren), diğer tarafa kıdemine göre önceden (2-8 hafta) haber vermek zorundadır. Haber vermezse İhbar Tazminatı öder.
• İş Güvencesi Kapsamı: 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde, 6 aydan fazla kıdemi olan belirsiz süreli çalışanlar İş Güvencesi kapsamındadır. Yani işveren, "geçerli bir neden" (performans düşüklüğü, ekonomik kriz vb.) göstermeden işçiyi çıkaramaz.

2. Belirsiz Süreli Sözleşmede Fesih ve Tazminatlar

Bu sözleşme türünde işçinin işten çıkarılması durumunda doğan haklar şunlardır:

Kıdem Tazminatı

İşçinin en az 1 yıllık kıdemi varsa ve işveren tarafından haksız yere (veya işçi tarafından haklı nedenle) işten çıkarılırsa, her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında Kıdem Tazminatı ödenir.

İhbar Tazminatı

İşveren, işçiyi derhal işten çıkarmak isterse, ihbar süresine ait ücreti peşin olarak ödemek zorundadır. Aynı şekilde işçi de istifa ederken ihbar süresini beklemezse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.

İşe İade Davası

İşveren, fesih bildiriminde geçerli bir sebep göstermezse veya gösterdiği sebep (örneğin performans düşüklüğü) gerçeği yansıtmıyorsa, işçi 1 ay içinde İşe İade Davası açabilir. Davayı kazanırsa, işe başlatılmaması halinde 4-8 aylık brüt ücret tutarında ek tazminat (işe başlatmama tazminatı) alır.

3. Belirli Süreli Sözleşme Yapma Yasağı ve Hileler

İşverenler, kıdem ve ihbar tazminatı ödememek için işçilere 1 yıllık "Belirli Süreli" sözleşmeler imzalatmaya çalışabilir. Ancak Yargıtay içtihatları nettir:

• İşin niteliği gereği belirli bir süreye bağlı değilse (örneğin sürekli üretim hattı işçisi), sözleşmeye "bitiş tarihi" yazılsa bile o sözleşme hukuken Belirsiz Süreli sayılır.
• Zincirleme yapılan (üst üste yenilenen) belirli süreli sözleşmeler, kendiliğinden Belirsiz Süreliye dönüşür.

Bu durumda işçi, sözleşmesi bitmiş gibi görünse de aslında işten çıkarılmış sayılır ve tüm tazminat haklarını talep edebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (İş Güvencesi)

Soru: Sözleşmemde deneme süresi var, tazminat alabilir miyim?

Belirsiz süreli sözleşmelerde en fazla 2 ay deneme süresi olabilir. Bu süre içinde işçi veya işveren tazminatsız fesih yapabilir. Ancak 2 ay geçtikten sonra normal iş güvencesi kuralları başlar.

Soru: İstifa edersem tazminat alabilir miyim?

Kural olarak istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz. Ancak "Haklı Nedenle Fesih" (örneğin maaşın ödenmemesi, mobbing, SGK priminin eksik yatırılması) durumunda istifa etseniz bile kıdem tazminatına hak kazanırsınız.