Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHANYalan tanıklık suçu ve cezası TCK’nın 273 ile 274. Maddelerinde, Adliyeye karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir.
Tanıklık, kişinin gördüğü, duyduğu, bildiği bir olayı yetkili makamlar önünde anlatması şeklinde gerçekleşen bir eylemdir. Tanık, bizzat gördüğü, duyduğu olayları yetkili makamlar huzurunda doğru bir şekilde anlatmalıdır. Tanıklık yapmak kanun koyucu tarafından kişilere yüklenmiş bir ödevdir. Tanığın bildiğini doğru bir şekilde yetkili makamlara anlatmaması halinde, yalan tanıklık durumu ortaya çıkar ki bu husus, kanun koyucu tarafından cezalandırılmıştır.
Kanun koyucu TCK’nın 272. Maddesinde yalan tanıklık suçunun oluşabilmesi için, tanıklık eyleminin tanık dinlemeye yetkili makamlar huzurunda gerçekleşmesini şart koşmuştur. CMK uyarınca tanık dinlemeye yetkili makamlar Cumhuriyet savcılığı ve mahkemelerdir. Kişilerin kolluk birimlerinde vermiş oldukları beyanlar tanıklık olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle kişinin karakolda vermiş olduğu ifade ile, mahkemede vermiş olduğu ifade birbirinden farklı olsa da, burada yalan tanıklık suçu oluşmamaktadır.
Nitekim kanun koyucu; hukuka aykırı bir fiil nedeniyle başlatılan bir soruşturma kapsamında tanık dinlemeye yetkili kişi veya kurul önünde gerçeğe aykırı olarak tanıklık yapan kimseye ceza verilir demek suretiyle bu hususa açıklık getirmiştir.
Mahkeme huzurunda ya da yemin ettirerek tanık dinlemeye kanunen yetkili kişi veya kurul önünde gerçeğe aykırı olarak tanıklık yapan kimseye verilecek ceza normal tanıklığın cezasından fazladır. Üç yıldan fazla hapis cezasını gerektiren bir suçun soruşturma veya kovuşturması kapsamında yalan tanıklık yapan kişi hakkında da verilecek cezanın alt sınırı da, normal tanıklığın cezasından fazladır. Aleyhine tanıklıkta bulunulan kişi ile ilgili olarak gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olması koşuluyla cezada artırım sebebi olarak öngörülmüştür.
Aleyhine tanıklıkta bulunulan kişinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olması koşuluyla; yalan tanıklık yapan kişi, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
TCK’nın 273. Maddesi uyarınca fail, yalan tanıklık yaptığı bazı durumlarda hiç ceza almaz ya da cezasında indirime gidilir. Failin kendisinin, üstsoy, altsoy, eş veya kardeşinin soruşturma ve kovuşturmaya uğramasına neden olabilecek bir hususla ilgili olarak yalan tanıklıkta bulunması, tanıklıktan çekinme hakkı olmasına rağmen, bu hakkı kendisine hatırlatılmadan gerçeğe aykırı olarak tanıklık yapması, halinde, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
TCK’nın 274. Maddesi uyarınca yalan tanıklık durumundan vazgeçen failin cezasında indirim yapılmaktadır. Yalan tanıklı suçu, şikayete tabi bir suç değildir. Ayrıca bu suç uzlaşma kapsamında yer alan suçlardan değildir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.