İşe İade Davası, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında iş güvencesinden yararlanan işçinin, işveren tarafından geçerli bir neden gösterilmeden veya gösterilen nedenin geçersiz olduğu iddiasıyla iş akdinin feshedilmesi durumunda, işine geri dönmek amacıyla açtığı davadır. Bu dava, işçiyi keyfi işten çıkarmalara karşı koruyan en güçlü hukuki mekanizmadır.

Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işe iade davalarında en kritik noktanın yasal süreler olduğunu vurgulamak isteriz. Fesih bildiriminin tebliğinden itibaren başlayan bu süreler (Arabuluculuk ve Dava), hak düşürücü niteliktedir ve bir gün bile geçirilirse dava hakkı kaybedilir.

1. İşe İade Davası Açabilmek İçin Gerekli Şartlar (İşK m. 18)

Her işten çıkarılan işçi işe iade davası açamaz. Kanun koyucu, iş güvencesinden yararlanabilmek için şu 6 temel şartı aramaktadır:

• İş Kanununa Tabi Olmak: İşçi, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışıyor olmalıdır.
• 30 İşçi Kuralı: İşyerinde fesih tarihinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır. (Aynı işverenin aynı işkolundaki tüm işyerleri toplamı dikkate alınır).
• 6 Aylık Kıdem: İşçinin o işyerinde en az 6 aylık kıdemi (çalışma süresi) bulunmalıdır. (Yer altı işlerinde bu şart aranmaz).
• Belirsiz Süreli Sözleşme: İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır. Belirli süreli sözleşmelerde işe iade davası açılamaz (Muvazaa hariç).
• İşveren Vekili Olmamak: İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili veya yardımcıları (Genel Müdür vb.) iş güvencesinden yararlanamaz.
• Geçersiz Fesih: İş sözleşmesi işveren tarafından geçerli bir neden olmadan veya usulsüz (savunma alınmadan) feshedilmiş olmalıdır. İstifa eden işçi bu davayı açamaz.

2. Dava Açma Süresi ve Zorunlu Arabuluculuk

İşe iade sürecinde uyulması gereken süreler kesindir (Hak düşürücü süre):

1 Ay İçinde Arabulucuya Başvuru

Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebiyle Arabulucuya başvurmak zorunludur. Doğrudan dava açılamaz, açılırsa usulden reddedilir.

2 Hafta İçinde Dava Açma

Arabuluculuk görüşmelerinde anlaşma sağlanamazsa, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde İş Mahkemesi'nde dava açılmalıdır.

3. Dava Kazanılırsa Ne Olur? (Mali Haklar)

Mahkeme feshin geçersizliğine karar verirse, işçiye iki seçenekli bir hak doğar:

İşe Başlatma ve Boşta Geçen Süre Ücreti

Kararın kesinleşmesinden itibaren 10 iş günü içinde işçi işverene başvurursa, işveren onu 1 ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşe başlatsa da başlatmasa da, işçiye çalışmadığı süre için en çok 4 aylık ücreti ve diğer hakları (ikramiye, yol, yemek) ödenir.

İşe Başlatmama Tazminatı (4-8 Ay)

İşveren, başvurusu üzerine işçiyi işe başlatmazsa, en az 4 aylık, en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Bu tazminat, işçinin kıdemine göre mahkemece belirlenir.

Sıkça Sorulan Sorular (İşe İade)

Soru: İşe iade davasını kaybedersem kıdem tazminatımı alabilir miyim?

Evet. İşe iade davasının reddedilmesi (feshin geçerli sayılması), işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hakkını ortadan kaldırmaz. Sadece "işe geri dönme" hakkını kaybedersiniz. Tazminatlarınız ödenmemişse ayrıca alacak davası açabilirsiniz.

Soru: İşveren beni geri çağırdı ama gitmek istemiyorum, tazminat alabilir miyim?

Hayır. İşveren sizi samimi olarak işe davet ederse ve siz gitmezseniz, işe iade davasının sağladığı "boşta geçen süre ücreti" ve "işe başlatmama tazminatını" alamazsınız. Fesih geçerli hale gelir.

Soru: 30 işçi şartı şube bazında mı hesaplanır?

Hayır. 30 işçi sayısı, işverenin aynı işkolundaki tüm işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir. Örneğin Ankara şubesinde 5 kişi çalışsa bile, İstanbul merkezde 50 kişi varsa işe iade davası açabilirsiniz.