İşverenin haklı nedenle feshi, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinde düzenlenen, işverene iş sözleşmesini bildirim süresini beklemeksizin ve tazminatsız olarak (kıdem ve ihbar ödemeden) sonlandırma hakkı veren en ağır fesih türüdür. Bu hak, sadece kanunda sayılan çok ciddi sebeplerin varlığı halinde kullanılabilir.

Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, işverenlerin bu hakkı kullanırken en çok hata yaptığı noktanın "6 iş günü hak düşürücü süre" ve "ispat yükü" olduğunu görüyoruz. Haksız yere madde 25'e dayanarak (örneğin Kod 29 ile) işten çıkarılan işçi, dava açarak hem tazminatlarını faiziyle alabilir hem de işe iade hakkı kazanabilir.

1. Sağlık Sebepleriyle Fesih (İşK m. 25/I)

İşçinin hastalığı veya sakatlığı, belirli şartlarda işverene fesih hakkı verir:

• Kendi Kastı veya Düzensiz Yaşamı: İşçinin kendi kastından veya içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması ve bu sebeple ardı ardına 3 iş günü veya bir ayda 5 iş gününden fazla devamsızlık yapması.
• Tedavi Edilemez Hastalık: İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması.
• Uzun Süreli Rapor: Kaza, hastalık, gebelik ve doğum gibi hallerde; işçinin raporlu olduğu sürenin, ihbar süresini 6 hafta aşması halinde işveren sözleşmeyi feshedebilir. (Bu durumda kıdem tazminatı ödenmelidir).

2. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller (İşK m. 25/II) - Tazminatsız Çıkarma

İşverenin tazminatsız (kıdem ve ihbar ödemeden) işten çıkarma hakkı sadece bu maddedeki sebeplerle mümkündür. Bunlar şunlardır:

Yanıltma ve Sahtecilik

İşçinin, işe girerken sahip olmadığı vasıfları varmış gibi göstererek veya gerçeğe aykırı bilgiler vererek işvereni yanıltması.

Hakaret ve Sataşma

İşçinin, işveren veya ailesi üyelerinden birine şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi, hakaret etmesi veya asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması. İşyerinde başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması.

Güveni Kötüye Kullanma ve Hırsızlık

İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması veya işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi.

Devamsızlık

İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın; ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine gelmemesi.

Görevini Yapmamakta Israr

İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

İş Güvenliğini Tehlikeye Atma ve Zarar Verme

İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya işyerindeki mallara 30 günlük ücreti ile ödeyemeyeceği derecede zarar vermesi.

3. Zorlayıcı Sebepler ve Gözaltı/Tutukluluk (İşK m. 25/III-IV)

• Zorlayıcı Sebep: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin (sel, karantina vb.) ortaya çıkması. (Bu durumda kıdem tazminatı ödenir).
• Gözaltı/Tutukluluk: İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın bildirim süresini (ihbar süresini) aşması. (Bu durumda da kıdem tazminatı ödenir, ihbar ödenmez).

4. Hak Düşürücü Süre (6 İş Günü) ve İspat

Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerde (Madde 25/II), işverenin fesih hakkını kullanması süreye bağlıdır:

• İşveren, olayı öğrendiği tarihten itibaren 6 iş günü içinde,
• Her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl içinde fesih hakkını kullanmalıdır.
• İstisna: Olayda işçinin maddi çıkar sağlaması söz konusu ise 1 yıllık süre uygulanmaz.

Fesih bildirimi yazılı yapılmalı ve gerekçe açıkça belirtilmelidir. İspat yükü işverendedir.