Toplu işten çıkarma, işverenin ekonomik, teknolojik, yapısal veya benzeri işletme gerekleriyle, belirli bir süre içinde çok sayıda işçinin iş akdini feshetmesidir. İş Kanunu'nun 29. maddesi, bu süreci çok sıkı kurallara bağlamıştır. İşveren, toplu işçi çıkarma prosedürüne uymazsa, işçilere İşe İade Davası açma hakkı doğar ve yapılan fesihler geçersiz sayılır.

Ankara İş Hukuku Avukatı olarak, bu süreçte hem işverenin usuli hatalar yapmamasını (bildirim, sendika görüşmesi) hem de işçinin kıdem/ihbar tazminatı haklarının korunmasını sağlıyoruz. Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde yapılan toplu çıkarmalarda, işe iade hakkının kullanılması kritik öneme sahiptir.

1. Hangi Sayılar "Toplu İşçi Çıkarma" Sayılır? (İşK m. 29)

İşyerinde çalışan toplam işçi sayısına göre, **1 aylık süre içinde** işten çıkarılan işçi sayısı şu oranları geçerse toplu çıkarma sayılır:

• 20 - 100 İşçi Arası: En az 10 işçinin çıkarılması,
• 101 - 300 İşçi Arası: En az yüzde on (%10) oranında işçinin çıkarılması,
• 301 ve Daha Fazla İşçi: En az 30 işçinin çıkarılması.

Bu sayılara ulaşılıyorsa, işveren bireysel fesih (geçerli neden) prosedürünü değil, özel "Toplu Çıkarma Prosedürünü" uygulamak zorundadır. Uygulamazsa fesihler geçersiz olur.

2. İzlenmesi Gereken Yasal Prosedür ve Süreler

İşveren, toplu işçi çıkarmadan önce şu adımları sırasıyla atmalıdır:

A. 30 Gün Önceden Bildirim

İşveren, işten çıkarmaların sebeplerini, etkilenecek işçi sayısını ve zaman dilimini en az 30 gün önceden bir yazı ile İŞKUR'a, ilgili Bölge Müdürlüğüne ve varsa İşyeri Sendika Temsilcilerine bildirmek zorundadır.

B. Sendika ile Görüşme

Bildirimden sonra işveren, sendika temsilcileriyle bir araya gelerek; çıkarmaların önlenmesi, sayının azaltılması veya olumsuz etkilerin en aza indirilmesi konularını görüşmek zorundadır. Bu görüşmenin sonunda bir tutanak tutulur.

3. Fesih Ne Zaman Geçerli Olur? (30 Gün Kuralı)

İşverenin yaptığı fesih bildirimleri, İŞKUR'a (Bölge Müdürlüğüne) bildirim yapılmasından 30 gün sonra hüküm doğurur. Yani işçiler bu süre boyunca çalışmaya ve ücret almaya devam ederler. İşveren bu süreyi beklemeden işçiyi çıkaramaz.

Yeniden İşe Alma Zorunluluğu

İşveren, toplu çıkarma işlemi kesinleştikten sonra 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak isterse, çıkardığı işçileri (nitelikleri uygun olanları) tercihen işe çağırmak zorundadır.

Sıkça Sorulan Sorular (Toplu Çıkarma)

Soru: Toplu çıkarılan işçi işe iade davası açabilir mi?

Evet. Eğer işveren toplu çıkarma prosedürüne (bildirim, görüşme vb.) uymamışsa veya gösterilen ekonomik sebep (kriz, küçülme) gerçek dışıysa, işçi işe iade davası açarak kazanabilir. Ayrıca, feshin sendikal nedenlerle yapıldığı ispatlanırsa ek tazminat alınır.

Soru: Mevsimlik işçilerde toplu çıkarma sayılır mı?

Hayır. Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılması, işin niteliği gereği (sezon bitimi) yapılıyorsa, toplu işten çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.

Soru: İşyerinin tamamen kapanması toplu çıkarma mıdır?

İşyerinin bütünüyle kapatılarak faaliyetine kesin ve devamlı suretle son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az 30 gün önceden ilgili kurumlara bildirmek ve ilan etmekle yükümlüdür. Bu durumda sendika ile görüşme yapılmasına gerek yoktur.