Kısmi Süreli (Part-Time) İş Sözleşmesi, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az (en fazla üçte ikisi kadar) belirlendiği sözleşme türüdür (İşK m. 13). Ankara iş hukuku avukatı olarak, özellikle öğrencilerin, ek iş yapanların ve esnek çalışma saatlerine ihtiyaç duyanların tercih ettiği bu çalışma modelinde, işçilerin yasal haklarının (kıdem, ihbar, yıllık izin) tam süreli çalışanlarla orantılı olarak korunması gerektiğini vurguluyoruz.

Part-time çalışma, işverene esneklik sağlarken, işçiye de zaman yönetimi avantajı sunar. Ancak uygulamada, sigorta primlerinin eksik yatırılması, hafta tatili ücretinin ödenmemesi veya kıdem tazminatının yanlış hesaplanması gibi ciddi hukuki sorunlar yaşanabilmektedir.

1. Kısmi Süreli Çalışma Nedir? (30 Saat Kuralı)

İş Kanunu'na göre yasal haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bir iş sözleşmesinin "Kısmi Süreli" sayılabilmesi için, haftalık çalışma süresinin 45 saatin 2/3'ü oranına kadar olması gerekir. Yani, haftalık çalışma süresi 30 saat ve altında olan sözleşmeler part-time kabul edilir.

• Eşit Davranma İlkesi: Kısmi süreli çalışan işçi, haklı bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmi süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz.
• Bölünebilir Menfaatler: Ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatler (prim, ikramiye, yol, yemek), çalışılan süreye orantılı olarak ödenir.

2. Part-Time Çalışanın Kıdem Tazminatı ve Yıllık İzni

En çok merak edilen ve ihtilaf yaşanan konu, part-time çalışanların tazminat haklarıdır:

Kıdem Tazminatı Hesabı

Kısmi süreli çalışanın kıdem süresi hesaplanırken, çalıştığı saatler toplanıp güne çevrilmez. İşçinin işe başladığı tarih ile işten çıktığı tarih arasındaki tüm süre (yıl olarak) dikkate alınır. Ancak tazminat miktarı, işçinin son aldığı (kısmi) brüt ücret üzerinden hesaplanır.

Yıllık Ücretli İzin Hakkı

Yargıtay kararlarına göre, kısmi süreli çalışanlar da tam süreli çalışanlar gibi yıllık izin hakkına tam gün olarak sahiptir. Yani 1 yılını dolduran part-time çalışanın da 14 gün izin hakkı vardır; bu süre orantılanarak düşürülemez.

3. Hafta Tatili Ücreti ve Fazla Çalışma

Part-time çalışanların hafta tatili hakkı, çalışma düzenine göre belirlenir:

• Hafta Tatili: Eğer işçi haftanın çalışma günlerinde (örneğin belirlenen 3 gün) çalışmışsa, hafta tatili ücretine hak kazanır mı? Yargıtay'a göre, part-time çalışan sadece çalıştığı günlerin ücretini alır, çalışmadığı günler için (hafta tatili dahil) ayrıca ücret talep edemez. Ancak sözleşmede aksi kararlaştırılabilir.
• Fazla Çalışma (Fazla Sürelerle Çalışma): Haftalık 30 saatin üzerinde ancak 45 saatin altında yapılan çalışmalar "Fazla Sürelerle Çalışma" sayılır ve ücreti %25 zamlı ödenir. 45 saati aşan çalışmalar ise "Fazla Mesai" sayılır ve %50 zamlı ödenir.

4. Sigorta Primleri ve GSS Borcu (Eksik Gün)

Kısmi süreli çalışanlar için en büyük sorun, SGK primlerinin 30 gün üzerinden değil, çalışılan saat üzerinden yatırılmasıdır. Ay içinde 30 günden az primi yatan işçiler, eksik kalan günlerini isteğe bağlı sigorta ile tamamlayabilirler veya Genel Sağlık Sigortası (GSS) primini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Eksik gün nedeni SGK'ya "06-Kısmi İstihdam" koduyla bildirilir.

Sıkça Sorulan Sorular (Part-Time Çalışma)

Soru: Part-time çalışan işe iade davası açabilir mi?

Evet. Eğer işyerinde 30'dan fazla çalışan varsa ve işçinin 6 aylık kıdemi (işe giriş tarihinden itibaren) dolmuşsa, iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilir ve haksız fesih durumunda işe iade davası açabilir.

Soru: Yemek ve yol ücreti alabilir miyim?

Eşit davranma ilkesi gereği, tam zamanlı işçilere yemek ve yol ücreti veriliyorsa, part-time işçiye de çalıştığı günlerle orantılı olarak bu yan hakların verilmesi zorunludur.

Soru: Part-time sözleşme kendiliğinden tam zamanlıya döner mi?

Eğer işçi fiilen haftada 30 saatin üzerinde (örneğin 40-45 saat) çalıştırılıyorsa, sözleşme kağıt üzerinde "kısmi" yazsa bile, hukuken tam süreli iş sözleşmesi olarak kabul edilir ve işçi tüm tam zamanlı haklarını talep edebilir.