İsim değişikliği davası, bir kişinin nüfus kütüğünde kayıtlı olan adını veya soyadını değiştirmek amacıyla, Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesi uyarınca Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak açtığı davadır. İsim, kişiliğin ayrılmaz bir parçasıdır ve sıkı sıkıya şahsa bağlı bir haktır. Ancak kanun koyucu, isim değişikliğini keyfi bir işlem olmaktan çıkarmak için "haklı sebep" şartını aramıştır.

Ankara Medeni Hukuk Avukatı olarak, isim değişikliği davalarının genellikle tek celsede (hızlıca) sonuçlanabilmesi için, dava dilekçesinde gösterilen "haklı sebebin" Yargıtay kriterlerine uygun olması ve delillerin (tanık vb.) tam sunulması gerektiğini vurguluyoruz. Bu rehberde, hangi sebeplerin haklı sayıldığını ve dava sürecini detaylıca inceledik.

1. İsim Değişikliği İçin Haklı Sebepler Nelerdir?

TMK m. 27 "haklı sebep" kavramını hakimin takdirine bırakmıştır. Yargıtay kararları ışığında kabul gören sebepler şunlardır:

• Gülünç ve Çirkin İsimler: Toplumda alay konusu olan, anlamı kötü veya telaffuzu zor isimler (Örn: Döne, Satılmış vb.).
• Tanınma Farklılığı: Kişinin kimlikteki ismiyle değil, çevresinde başka bir isimle tanınması ve bilinmesi (Örn: Kimlikte Ahmet ama herkesin Ali demesi). Bu en yaygın kabul gören sebeptir.
• Kötü Hatıralar: İsmin, kişide travmatik veya üzücü bir olayı hatırlatması (Aile içi şiddet, istismar vb.).
• Din Değiştirme: Kişinin dinini değiştirmesi ve yeni inancına uygun bir isim almak istemesi.
• Ticari İtibar: İsmin, kişinin ticari hayatını olumsuz etkilemesi veya karışıklığa yol açması.

2. Dava Nasıl Açılır? Görevli ve Yetkili Mahkeme

İsim değişikliği davasının usulü şöyledir:

Mahkeme ve Davalı

• Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi.
• Yetkili Mahkeme: Davacının yerleşim yeri (ikametgah) mahkemesi.
• Davalı: Davalı taraf, kişinin bağlı bulunduğu Nüfus Müdürlüğüdür. (Dava Nüfus Müdürlüğü'ne karşı açılır).

Süreç ve İlan

Mahkeme, tanıkları dinler ve (gerekirse) emniyet araştırması yaptırır. Haklı sebep görülürse isim değişikliğine karar verilir. Karar kesinleştikten sonra yerel veya ulusal bir gazetede ilan edilir ve Nüfus Müdürlüğü tarafından kimliğe işlenir.

3. Soyadı Değişikliği Davası

Soyadı da isim gibi TMK m. 27 kapsamında değiştirilebilir. Haklı sebepler isim değişikliği ile benzerdir (Gülünç olması, babayla bağın kopması, kötü şöhretli bir aileye mensubiyet vb.).

Not: Evlilik veya boşanma nedeniyle soyadı değişikliği bu davadan farklıdır. Boşanan kadın "kızlık soyadına" kendiliğinden döner, dava açmasına gerek yoktur.

Sıkça Sorulan Sorular (İsim Değişikliği)

Soru: İsim değişikliği davası ne kadar sürer?

Genellikle tek celsede sonuçlanır. Mahkemenin yoğunluğuna göre 3-5 ay içinde karar alınabilir. Kararın kesinleşmesi ve ilanı ile süreç tamamlanır.

Soru: 18 yaşından küçükler isim değiştirebilir mi?

Evet. Ancak reşit olmayan çocukların isim değişikliği davasını velileri (anne ve baba birlikte) açmalıdır. Anne ve baba boşanmışsa, velayet sahibi ebeveyn tek başına bu davayı açabilir (Yargıtay'ın güncel görüşü).

Soru: E-Devlet üzerinden isim değiştirilebilir mi?

Sadece yazım ve imla hatası bulunan veya genel ahlaka aykırı olduğu çok açık olan isimler, Nüfus Müdürlüğü'ne başvuru (veya E-Devlet) ile mahkeme kararı olmadan değiştirilebilir (Geçici kanun maddesi ile). Ancak "ben bu ismi sevmiyorum" veya "başka isimle tanınıyorum" gibi sebepler için dava açmak zorunludur.