Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Ücret - ücretin zamanında ödenmemesi konusu hakkında ücretin tanımı genel anlamı ile yapılmış olan bir iş karşılığında para olarak ödenen tutar olarak nitelendirilmektedir. Ücret; 4857 Sayılı İş Kanununun 32. Maddesinde belirtilmiştir. Buna göre kanunda: Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Denilmektedir.
Ücretin Zamanında Ödenmemesi, iş hukuku alanında sıkça karşılaşılan önemli bir sorundur. Ücret, çalışanların emeklerinin karşılığı olarak işveren tarafından belirlenen periyotlarla ödenen mali değerdir. İşverenlerin ücretleri zamanında ve eksiksiz olarak ödeme yükümlülükleri, iş hukukunun temel prensiplerinden biridir. Ücretlerin zamanında ödenmemesi, çalışanların mali güvenliği ve refahı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve işveren ile çalışan arasındaki güven ilişkisini zedeleyebilir.
Ücretin zamanında ödenmemesi durumunda, çalışanlar çeşitli yasal haklara sahiptir. Çalışanlar, ödenmeyen ücretlerini talep etmek için yasal yollara başvurabilirler. Bu süreç genellikle, işverene karşı yazılı bir talepte bulunmayı ve eğer gerekirse hukuki işlemleri başlatmayı içerir. İşverenin ücret ödemesindeki gecikmeler veya eksiklikler, çalışanların iş sözleşmesini feshetme haklarını da doğurabilir.
Ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içerisinde ödenmeyen işçi; ücretin zamanında ödenmemesinden kaynaklı olarak iş görme borcundan kaçınabilmektedir. İlgili durum 4857 Sayılı İş Kanununun 34. Maddesinde: Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
İşçinin ücretinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak ilgili hüküm hakim tarafından takdir edilecek olan miktar veya nafaka alacaklıları açısından kesin kural oluşturmaz. İlgili durum 4857 Sayılı İş Kanununun 35. Maddesinde: İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır. Denilmek suretiyle belirtilmiştir.
İdare; işçinin, ödenmeyen ücreti ile ilgili başvurusu üzerine; ödenmemiş olan ücreti müteahhit firma veya taşeronların hak edişlerinden kesilmek suretiyle işçiye ödeme yapmaktadır. Söz konusu durum 4857 Sayılı İş Kanununun 36. Maddesinde: - Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesine dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hakedişlerinden öderler.
Bunun için hakediş ödeneceği ilgili idare tarafından işyerinde şantiye şefliği işyeri ilân tahtası veya işçilerin toplu bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı ilân asılmak suretiyle duyurulur. Ücret alacağı olan işçilerin her hakediş dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından fazlası hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düşmez. Anılan müteahhitlerin bu işverenlerdeki her çeşit teminat ve hakedişleri üzerinde yapılacak her türlü devir ve el değiştirme işlemleri veya haciz ve icra takibi bu işte çalışan işçilerin ücret alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder. Bir işverenin üçüncü kişiye karşı olan borçlarından dolayı işyerinde bulunan tesisat, malzeme, ham, yarı işlenmiş ve tam işlenmiş mallar ve başka kıymetler üzerinde yapılacak haciz ve icra takibi, bu işyerinde çalışan işçilerin icra kararının alındığı tarihten önceki üç aylık dönem içindeki ücret alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder. (Değişik beşinci fıkra: 10/9/2014-6552/3 md.) İşverenler, alt işverene iş vermeleri hâlinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.