İştirak nafakası, boşanma davası sonucunda velayeti kendisine verilmeyen eşin, müşterek çocukların bakım ve eğitim giderlerine, mali gücü oranında katılmak zorunda olduğu bir nafaka türüdür. TMK m. 182 uyarınca, bu nafaka bir "lütuf" değil, çocuğun korunması ve gelişimi için ebeveyn olmanın doğal bir sonucudur.

Ankara Boşanma Avukatı olarak, iştirak nafakası davalarında en önemli konunun, çocuğun ihtiyaçlarının ve nafaka yükümlüsünün gelir durumunun doğru tespit edilmesi olduğunu biliyoruz. Hakim, nafaka miktarını belirlerken tarafların beyanlarından ziyade sosyal ve ekonomik durum araştırmasına (SED raporu) dayanır.

1. İştirak Nafakasının Hukuki Niteliği ve Re'sen Karar Yetkisi

İştirak nafakasını TMK'daki diğer nafakalardan ayıran en önemli özellikler şunlardır:

• Kusur Aranmaz: İştirak nafakasında, nafaka yükümlüsü olan ebeveynin boşanmadaki kusuru gözetilmez. Aldatan eş de olsa, çocuğun giderlerine katılmak zorundadır. Esas alınan tek husus, çocuğun ihtiyacıdır.
• Re'sen Karar: Velayeti alan eş (örneğin anne), çocuk için nafaka talep etmese bile, hakim çocuğun menfaatini düşünerek kendiliğinden (re'sen) iştirak nafakasına hükmedebilir.
• Talep Zamanı: Kural olarak boşanma davası sürecinde talep edilir. Ancak boşanma davası bittikten sonra da, çocuk ergin olana kadar her zaman ayrı bir nafaka davası açılabilir.

2. Miktarının Belirlenmesi ve Süresi (Erginlik Sonrası Durum)

Nafaka miktarı, velayeti almayan eşin mali gücü oranında hesaplanır. Mahkeme, çocukların yaşları, eğitim masrafları ve sosyal yaşam standartlarını göz önünde bulundurarak adil bir miktar belirler.

Nafaka Ne Zaman Biter?

• Erginlik (18 Yaş): İştirak nafakası, kural olarak çocuk ergin (18 yaş) olana kadar devam eder ve bu tarihte kendiliğinden kesilir.
• Yardım Nafakası: Çocuk 18 yaşını doldurmasına rağmen üniversite eğitimine devam ediyorsa, iştirak nafakası kesilir ancak çocuk "Yardım Nafakası" davası açarak eğitim süresince nafaka almaya devam edebilir.
• Evlenme: Çocuk ergin olmadan evlenirse nafaka kesilir.

3. Enflasyon ve Gider Artışı: Nafaka Artırım Davası

Mahkemece bağlanan nafaka, zamanla enflasyon karşısında eriyebilir veya çocuğun büyümesiyle masraflar artabilir (örneğin liseye başlaması). Bu durumda velayet sahibi eş, Nafaka Artırım Davası açarak nafakanın güncel koşullara uyarlanmasını isteyebilir.

Otomatik Artış: Hakim, kararında nafakanın her yıl ÜFE/TÜFE oranında artırılmasına hükmedebilir. Eğer kararda bu yoksa, her yıl dava açmak gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (İştirak Nafakası)

Soru: Nafaka ödenmezse hapis cezası var mı?

Evet. İştirak nafakası (ve yoksulluk nafakası) ödenmezse, alacaklının şikayeti üzerine İcra Ceza Mahkemesi borçluya 3 aya kadar tazyik hapsi cezası verir. Borç ödenirse hapis kalkar.

Soru: Asgari ücretli baba ne kadar nafaka öder?

Yargıtay içtihatlarına göre, asgari ücretli de olsa baba (veya anne) çocuğuna bakmak zorundadır. Genellikle maaşın %20-25'i oranında bir miktar (örneğin 2024 için 3.000-4.000 TL arası) nafaka bağlanmaktadır.

Soru: Geriye dönük iştirak nafakası isteyebilir miyim?

Boşanma davası açıldığı tarihten itibaren nafaka işler. Dava bittiğinde, dava tarihinden karara kadar geçen sürenin nafakası toplu olarak (birikmiş nafaka) talep edilebilir.