Evlilikte şiddetli geçimsizlik (Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması), Türk Medeni Kanunu'nun 166. maddesinde düzenlenen "Genel Boşanma Sebebi"dir. Özel bir boşanma sebebi (zina, hayata kast vb.) bulunmasa dahi, eşler arasında ortak hayatı çekilmez kılan herhangi bir neden varsa bu maddeye dayanılarak boşanma davası açılabilir.

Ankara Boşanma Avukatı olarak, uygulamada boşanma davalarının %90'ının bu sebebe dayandığını görmekteyiz. Bu davada en önemli unsur "Kusur"dur. Hakim, tarafların iddialarını ve delillerini inceleyerek kimin daha fazla kusurlu olduğunu belirler ve tazminat/nafaka kararlarını buna göre verir.

1. Hangi Davranışlar Şiddetli Geçimsizlik Sayılır?

Yargıtay içtihatlarına göre, evlilik birliğini sarsan ve boşanma nedeni sayılan başlıca davranışlar şunlardır:

Duygusal ve Fiziksel Şiddet

• Eşe fiziksel şiddet uygulamak (tokat atmak, itmek).
• Eşi aşağılamak, hakaret etmek, küçük düşürmek.
• Eşi ailesiyle görüştürmemek veya ailesine hakaret etmek.
• Aşırı kıskançlık göstererek baskı kurmak.

Ekonomik Şiddet

• Evin ihtiyaçlarını karşılamamak, maddi destek vermemek.
• Eşin çalışmasına izin vermemek veya zorla çalıştırmak.
• Kumar oynayarak veya borçlanarak aileyi zor duruma düşürmek.

Cinsel ve Sosyal Nedenler

• Cinsel ilişkiden kaçınmak (uzun süreli).
• Sadakatsiz davranışlarda bulunmak (zina ispatlanamasa bile güven sarsıcı davranış).
• Eşi sosyal ortamlarda yalnız bırakmak, ilgisizlik.

2. Kusur Araştırması ve Tazminat Etkisi

Şiddetli geçimsizlik davasında hakim, tarafların kusur oranlarını belirler:

• Tam Kusurlu: Boşanmaya tek başına sebep olan taraf. Tazminat ve nafaka öder.
• Ağır Kusurlu: Diğer tarafa göre daha fazla kusuru olan taraf. Tazminat öder.
• Eşit Kusurlu: İki tarafın da hatalı olduğu durum. Kimse kimseden tazminat alamaz (ancak yoksulluk nafakası alınabilir).
• Kusursuz: Hiçbir hatası olmayan taraf. Tazminat ve nafaka alır.

Davayı açan taraf tam kusurlu ise ve diğer taraf davaya itiraz ederse, dava reddedilir.

3. Geçimsizlik Nasıl İspatlanır?

Boşanma davasında "her türlü delil" kullanılabilir, ancak bu delillerin hukuka uygun olması şarttır:

• Tanıklar: Olayları gören, duyan aile bireyleri, komşular veya arkadaşlar.
• Mesajlar: WhatsApp, SMS, e-posta yazışmaları.
• Sosyal Medya: Facebook, Instagram paylaşımları ve fotoğraflar.
• Resmi Kayıtlar: Otel kayıtları, banka dekontları, polis tutanakları, darp raporları.

Sıkça Sorulan Sorular (Şiddetli Geçimsizlik)

Soru: Eşimle kavga ettik barıştık, sonra tekrar dava açabilir miyim?

Hayır. Yargıtay'a göre, eşler yaşanan olaylardan sonra barışıp evlilik birliğini devam ettirmişlerse (örneğin tatile gitmişlerse), önceki olayları "affetmiş" sayılırlar. Affedilen olaylara dayanarak boşanma davası açılamaz. Yeni bir olayın yaşanması gerekir.

Soru: Sadece "anlaşamıyoruz" demek boşanmak için yeterli mi?

Çekişmeli boşanmada yeterli değildir. Hakimi, evlilik birliğinin temelden sarsıldığına ve ortak hayatın çekilmez hale geldiğine ikna edecek somut vakalar (hakaret, ilgisizlik vb.) sunulmalıdır. Anlaşmalı boşanmada ise sebep göstermeye gerek yoktur.

Soru: Dava ne kadar sürer?

Çekişmeli boşanma davaları, tanıkların dinlenmesi, bilirkişi raporları ve pedagog incelemeleri nedeniyle ortalama 1.5 - 2 yıl sürebilmektedir.