Haysiyetsiz hayat sürme, Türk Medeni Kanunu'nun 163. maddesinde düzenlenen, eşlerden birinin toplumun ahlak anlayışına, namus ve şeref kavramlarına aykırı bir yaşam tarzını benimsemesi durumunda, diğer eşe boşanma davası açma hakkı veren özel bir boşanma sebebidir. Bu dava türü, zina veya hayata kast gibi mutlak değil, nispi bir boşanma nedenidir; yani sadece haysiyetsiz hayatın varlığı yetmez, bu durumun diğer eş için "ortak hayatı çekilmez hale getirdiğinin" de ispatlanması gerekir.

Ankara Boşanma Avukatı olarak, bu davaların en kritik noktasının "süreklilik" unsuru olduğunu belirtmek isteriz. Bir kerelik hata haysiyetsiz hayat sayılmaz; yaşam tarzının bu şekilde devam etmesi gerekir.

1. Haysiyetsiz Hayat Sürme Sayılan Haller (Yargıtay Kriterleri)

Kanun, "haysiyetsiz hayat" kavramını tanımlamamış, bunu hakimin takdirine bırakmıştır. Ancak Yargıtay içtihatlarına göre şu davranışlar bu kapsamda değerlendirilir:

• Sürekli Alkol ve Madde Bağımlılığı: Eşin, ailesini ve işini ihmal edecek derecede alkolik olması veya uyuşturucu kullanması.
• Kumarbazlık: Ailenin ekonomik mahvına sebep olacak şekilde sürekli kumar oynamak.
• Randevuevi İşletmek veya Fuhuş Yapmak: Toplumun ahlak değerlerine aykırı bu tür işler.
• Sapkın İlişkiler: Toplumda kabul görmeyen cinsel davranışlar.

Önemli Not: Bu fiillerin bir kez yapılması değil, bir "yaşam tarzı" haline gelmesi (İtiyad Kesbetmesi) şarttır.

2. Çekilmezlik Şartı ve İspat Yükü

Haysiyetsiz hayat sürme sebebiyle boşanmaya karar verilebilmesi için iki şartın bir arada bulunması gerekir:

A. Fiilin Varlığı (Süreklilik)

Davacı eş, davalının haysiyetsiz bir yaşam sürdüğünü tanık, polis kayıtları, hastane raporları veya fotoğraflarla ispatlamalıdır.

B. Ortak Hayatın Çekilmez Hale Gelmesi

Sadece fiilin varlığı yetmez. Bu durumun, davacı eş için evlilik birliğini devam ettirmeyi imkansız kıldığı (manevi yıkım yarattığı) da ispatlanmalıdır. Eğer davacı eş, bu duruma uzun süre ses çıkarmamış ve birlikte yaşamaya devam etmişse, "çekilmezlik" şartı oluşmamış sayılabilir.

3. Dava Açma Süresi ve Affetme

Haysiyetsiz hayat sürme sebebine dayalı boşanma davasında, Zina (m. 161) ve Hayata Kast (m. 162) maddelerindeki gibi 6 ay ve 5 yıllık hak düşürücü süreler YOKTUR.

• Her Zaman Açılabilir: Haysiyetsiz yaşam devam ettiği sürece dava her zaman açılabilir.
• Af Hükmü: Kanunda açıkça "affedenin dava hakkı yoktur" denmemiştir. Ancak Yargıtay, eşin bu yaşam tarzını bilerek evliliği uzun süre devam ettirmesini veya açıkça affetmesini dürüstlük kuralı gereği davanın reddi sebebi sayabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (Haysiyetsiz Hayat)

Soru: Eşimin geçmişteki haysiyetsiz yaşamı nedeniyle boşanabilir miyim?

Hayır. Haysiyetsiz hayatın evlilik birliği kurulduktan sonra gerçekleşmesi veya devam etmesi gerekir. Evlenmeden önceki yaşam tarzı biliniyorsa ve buna rağmen evlenilmişse, bu sebebe dayanılamaz (Ancak evlilik birliğinin sarsılması davası açılabilir).

Soru: Alkol bağımlılığı tek başına boşanma sebebi midir?

Sadece alkol kullanmak değil, alkol bağımlılığının ailenin huzurunu bozacak, ekonomik durumunu sarsacak veya eşe/çocuklara zarar verecek boyutta olması (haysiyetsiz hayat seviyesine ulaşması) gerekir.

Soru: Bu davada velayet kime verilir?

Haysiyetsiz bir yaşam süren ebeveynin, çocuğun fiziksel ve ahlaki gelişimine zarar vereceği kabul edilir. Bu nedenle velayet genellikle diğer eşe verilir.