Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Tutuklama, yargı süreçlerinde adalete ulaşmak ve adli işleyişin sağlıklı devamını temin etmek amacıyla atılan önemli adımlardan biridir. Bu, belli koşullar altında, şüpheli veya sanığın özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanması anlamına gelir. Tutuklama kararının alınmasına yol açan nedenler arasında kaçma şüphesi, deliller üzerinde oynama riski, tanıklara baskı yapma veya tehdit etme olasılığı ve kamu düzenini bozma ihtimali bulunur.
Kaçma şüphesi, tutuklama kararlarının en sık rastlanan gerekçelerindendir. Bu, genellikle şüpheli veya sanığın yerleşim durumu, sosyal ve ekonomik bağları gibi faktörler dikkate alınarak değerlendirilir. Adli makamlar, bir şüphelinin yargılama sürecinden kaçma ihtimalini yüksek bulduğunda, tutuklama yoluna gidebilir.
Delilleri yok etme veya değiştirme riski de tutuklama için geçerli bir nedendir. Eğer bir şüpheli veya sanığın, soruşturma sürecini etkileyebilecek deliller üzerinde oynaması, bu delilleri yok etmesi veya değiştirme ihtimali varsa, bu durum tutuklama kararı için yeterli bir sebep teşkil edebilir. Bu, adli sürecin bütünlüğünü korumak ve gerçeğin ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla önemlidir.
Tanıklara baskı yapma veya tehdit etme riski, tutuklama kararlarının alınmasında önemli bir faktördür. Şüpheli veya sanığın, tanıkları korkutma, tehdit etme ya da başka yollarla yargılama sürecini etkileme girişiminde bulunabileceği durumlar, adli makamlar tarafından ciddiyetle değerlendirilir. Bu tür eylemler, adaletin sağlıklı işleyişini tehlikeye atabilir.
Kamu düzenini bozma ihtimali de tutuklamanın gerekçeleri arasında yer alır. Şüpheli veya sanığın serbest bırakılmasının, kamu düzenini veya toplumun huzurunu olumsuz etkileyeceği düşünüldüğünde, tutuklama önlemi uygulanabilir. Bu, toplumun genel güvenliğini ve huzurunu koruma amacına hizmet eder.
Tutuklama, adli sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlamak, suç işleme potansiyelini azaltmak ve adaletin yerini bulmasına katkıda bulunmak için hayati bir önlemdir. Bu tedbir, şüpheli veya sanığın haklarını dikkate alarak, yargılama sürecinin adil ve etkin bir şekilde tamamlanmasını amaçlar. Tutuklama kararları, her bir durumun özelliklerine göre dikkatli bir şekilde değerlendirilir ve yalnızca gerekli görüldüğünde uygulanır.
Tutuklama nedenlerinin öncesinde tutuklamanın tanımı yapılmalıdır. Tutuklama suç işleyip işlemediği henüz netlik kazanmamasına rağmen kişilerin özgürlüğünden alıkonulmasıdır. Tutuklama çoğu zaman hükümden daha ağır sonuçlar ortaya koymaktadır. Tutuklama kararı verilirken ince eleyip sık dokunulması gerekmektedir. Kişilerin boşa geçen özgürlüklerinden kısıtlanmalarının telafisi bulunmamaktadır. Devlet olarak verilen maddi ya da manevi tazminat kişilerin geçen yıllarını geri getirmemekte, uğradığı haksızlığı ortadan kaldırmamaktadır. Bu nedenle aslolan tutuksuz yargılanma olmalıdır.
Tutuklama CMK’nın 100. Ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Tutuklama kararı için:
1-Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması gerekmektedir: Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olgular varsa,
Şüpheli veya sanığın davranışları: delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme, Tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma, hususlarında kuvvetli şüphe oluşturuyorsa tutuklama nedeni varsayılabilir.
2-Aşağıdaki suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedenleri var sayılabilir: 1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78), 2. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80) 3. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83) 4- Silahla işlenmiş kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent e) ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (madde 87), 5. İşkence (madde 94, 95) 6. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102), 7. Çocukların cinsel istismarı (madde 103), 8. Hırsızlık (madde 141, 142) ve yağma (madde 148, 149), 9. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188), 10. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220), 11. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308), 12. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315), b) 10.7.1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları. c) 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu. d) 10.7.2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar. 9126-1 e) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar. f) 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları. g) 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinde sayılan suçlar. H -) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar.
Sadece adli para cezasını gerektiren suçlarda veya vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenenler hariç olmak üzere hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.