Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Arama kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 119. maddesi kapsamında düzenlenen ve adli makamlar tarafından verilen bir karardır. Bu karar, genellikle bir suçun işlendiği şüphesi altında olan kişilerin, taşınabilir eşyalarının veya belirli mekanların, delil toplamak amacıyla aranması için yetki verir. Arama kararının amacı, suçla ilgili delilleri ortaya çıkarmak, suçun aydınlatılmasına katkı sağlamak ve adaletin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktır.
Arama kararı, hakim tarafından verilir ve bu kararın verilebilmesi için makul şüphe bulunması gerekir. Makul şüphe, suçun işlendiğine dair yeterli delilin bulunması anlamına gelir. Bu karar, polis veya diğer yetkili kolluk kuvvetlerine, belirlenen mekanlarda veya şüpheli kişiler üzerinde arama yapma yetkisi verir. Arama işlemi sırasında, kişisel hak ve özgürlüklere saygı gösterilmesi ve işlemin kanunlara uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi büyük önem taşır.
Arama kararı verilirken, aramanın yapılacağı yer, aramanın nedeni ve arama işleminin ne zaman gerçekleştirileceği gibi bilgiler belirtilir. Bu, arama işleminin şeffaflığı ve hukuka uygunluğunu sağlar. Ayrıca, arama işleminin, mümkünse şüpheli kişinin veya bir temsilcisinin huzurunda yapılması tercih edilir. Bu durum, arama işleminin adil ve şeffaf bir şekilde yürütülmesine olanak tanır.
Arama kararı, özellikle ciddi suçlarla ilgili soruşturmalarda kritik bir öneme sahiptir. Suçla ilgili fiziksel delillerin bulunması, soruşturmanın yönünü değiştirebilir ve adaletin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Bu nedenle, arama kararlarının verilmesi ve uygulanması süreci, adalet sisteminin temel ilkelerine uygun olarak dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.
Ankara gibi büyük şehirlerde, arama kararı ile ilgili işlemlerde avukatların rolü büyük önem taşır. Avukatlar, müvekkillerinin haklarının korunması ve arama işleminin kanunlara uygun bir şekilde yapılmasını sağlamak için kritik bir görev üstlenirler. Arama kararının uygulanmasında yaşanabilecek hukuki sorunlarda, avukatlar müvekkillerine rehberlik eder ve haklarının savunulmasında önemli bir destek sağlarlar.
Arama kararı, suç soruşturmalarında önemli bir araçtır ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunur. Bu süreçte, şüpheli kişilerin haklarının korunması ve arama işleminin hukuka uygun şekilde yapılması, adaletin temel prensipleri arasında yer alır. Arama kararı ile ilgili işlemlerde, avukatların desteği, adaletin yerine getirilmesinde ve bireylerin haklarının korunmasında önemli bir rol oynar.
Arama kararı ve işlemi Türk Ceza yargılamasında en çok dikkat edilmesi gereken hususların başında gelmektedir. Arama kararı olmaksızın elde edilen delillerin, delil değerinin ortadan kalkması sebebiyle, soruşturma aşamasında bu hususa çok dikkat etmek gerekmektedir. Arama kararı CMK’nın 119. Maddesi ve devamında düzenlenmiştir.
Uygulamada çoğu zaman önleme aramasına dayanılarak arama yapılmakta ancak Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da nazara alındığında önleme aramasına dayanılarak elde edilen deliller geçersiz sayılmaktadır. Bu nedenle usulüne uygun arama kararı olmadan kişilerin üzerinde, aracında ve evinde arama yapılmamalıdır. CMK’nın 119. Maddesi uyarınca usulüne uygun arama yapılabilmesi için gerekli şartlar şunlardır:
Yasadan da anlaşılacağı üzere arama yapılabilmesi kural olarak hakimin iznine tabidir. Sadece gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısının izni, Cumhuriyet Savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı izniyle arama yapılabilmektedir. Gecikmesinde sakınca bulunan hal her olayın özelliğine göre farklılık arzetmektedir. Şüphelinin delilleri ortadan kaldırma durumu varsa burada gecikmesinde sakınca bulunan halden bahsedebiliriz.
Arama tutanağına işlemi yapanların açık kimlikleri yazılır. Cumhuriyet savcısı hazır olmaksızın konut, işyeri veya diğer kapalı yerlerde arama yapabilmek için o yer ihtiyar heyetinden veya komşulardan iki kişi bulundurulur. Askeri mahallerde yapılacak arama, Cumhuriyet savcısının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adlî kolluk görevlileri tarafından yerine getirilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle de askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlileri tarafından arama yapılabilir.
Arama kararı sonuçları itibariyle önem arzettiğinden mutlaka yasada belirtiliği şekilde usulüne uygun arama kararı alınmalıdır. Usulüne uygun arama kararı alınmadan arama yapılıp elde edilen delil hukuka aykırı olduğundan, suç işlendiği sabit olsa bile, yasak delil nedeniyle kişiye ceza verilememektedir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.