Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ceza hukukunda, mahkeme tarafından verilen bir hüküm olmasına rağmen, bu hükmün belirli bir deneme süresi boyunca açıklanmasının ertelenmesi işlemidir. Bu uygulama, özellikle suça sürüklenen kişinin geleceği üzerinde olası olumsuz etkileri minimize etmek ve suç işleyen bireye yeniden topluma kazandırma şansı vermek amacıyla tasarlanmıştır. Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddeleri çerçevesinde düzenlenen bu uygulama, suçun niteliği ve suçlu bireyin durumu göz önünde bulundurularak belirlenen koşullar altında gerçekleştirilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının uygulanabilmesi için, suçun hapis cezasını gerektirmesi ve bu cezanın belirli bir süreyi aşmaması gerekir. Ayrıca, suçlu bireyin daha önce işlediği suçlar, suçun işleniş biçimi ve suç sonrası tavır gibi faktörler de mahkemenin kararında belirleyici olabilir. Bu süreçte, mahkeme suçlu bireye bir deneme süresi verir ve bu süre zarfında bireyin herhangi bir suç işlememesi, belirlenen koşullara uyması beklenir.
Deneme süresi boyunca suçlu bireyin olumlu bir tutum sergilemesi ve yeniden suç işlememesi durumunda, mahkeme hükmün açıklanmasını geri bırakma kararını kesinleştirir ve bu durum suçlu bireyin sabıka kaydına işlenmez. Bu şekilde, bireyin sosyal ve profesyonel yaşamı üzerinde olası negatif etkilerin önüne geçilmiş olur. Ancak, deneme süresi içerisinde bireyin yeni bir suç işlemesi veya mahkeme tarafından belirlenen koşulları yerine getirmemesi halinde, hükmün açıklanması geri bırakma kararı iptal edilir ve asıl hüküm yürürlüğe girer.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, suç işleyen bireyler için bir nevi ikinci şans anlamına gelir. Bu uygulama, bireylerin suç işleme eğilimlerini azaltmayı, topluma yeniden uyum sağlamalarını teşvik etmeyi ve suçun tekrarlanmasını önlemeyi amaçlar. Aynı zamanda, bu uygulama adalet sisteminin, cezalandırmaktan ziyade rehabilite etme ve topluma kazandırma yönünde de bir rol üstlenmesini sağlar.
Ankara gibi büyük şehirlerde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıyla ilgili davalarda avukatların desteği büyük önem taşır. Avukatlar, müvekkillerinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması şartlarından faydalanabilmesi için gerekli hukuki süreçleri yönetir, müvekkillerini temsil eder ve en iyi sonucu alabilmeleri için rehberlik eder. Bu süreç, bireyin geleceği üzerinde olumlu bir etki yapabilir ve suçlu birey için topluma yeniden entegre olma fırsatı sunar.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, bireyin yeniden suç işlemesini önlemeye, toplumsal uyumu teşvik etmeye ve bireyin geleceğini korumaya yönelik önemli bir hukuki mekanizmadır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, yapılan yargılama sonucunda bazı şartların oluşması halinde kişiler hakkında verilecek hükmün sonuç doğurmayacak şekilde ertelenmesidir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması CMK’nın 231. Maddesinde düzenlenmiştir. CMK 231. Maddesi uyarınca Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması şartları şunlardır:
Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak; Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine, bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir.
Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur. Sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir. İtiraz mercii kararda gösterilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kanun koyucu tarafından sanığa verilmiş bir şanstır. Sanık beş yıllık denetim süresi içinde herhangi bir suç işlememiş olursa, hiç suç işlememiş gibi kabul edilir. Bu nedenledir ki sanığın beş yıllık denetim süresi içinde en basit suçtan bile uzak durması gerekmektedir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.